تحقیق در مورد تنظیمات در عصر عثمانی 32 ص

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 32 صفحه

قسمتی از متن .doc :

تنظیمات در عصر عثمانی

تنظیمات, جنبش اصلاحات در حکومت عثمانی از 1255 تا چند دهه پس از آن . تنظیمات (جمع تنظیم به معنای «نظم بخشیدن ») در ترکی امروزی و در زبانهای غربی به مفهوم «اصلاحات » در عثمانی قرن سیزدهم و نیز در مورد دوره ای که این اصلاحات در آن صورت گرفته به کار می رود ( د. ا. ترک ج 11 ص 709). آغاز دورة تنظیمات را از زمان صدور «فرمان تنظیمات خیریه » ــ که «خط همایون گلخانه » («خط » در عثمانی به معنای فرمان ) نیز نامیده می شود ــ در 26 شعبان 1255 می دانند. دربارة پایان دورة تنظیمات به اختلاف این تاریخها را ذکر کرده اند: اعلان مشروطیت اول در ذیحجة 1293 (شاو ج 2 ص 55 د. ترک ذیل Gulhane hatti) اعلان مشروطیت دوم در جمادی الا´خرة 1326 ( میدان لاروس ج 11 ص 886) مرگ عالی پاشا یکی از سه دولتمرد پیش برندة برنامة تنظیمات در 1288 ( د.اسلام چاپ دوم ج 10 ص 201) حدود 1297 و استقرار حاکمیت استبدادی عبدالحمید دوم ( د. اسلام چاپ اول ج 8 ص 656) داده شدن امتیازات ویژه به مسیحیان قلمروعثمانی در1273( > دایرة المعارف جهان اسلام آکسفورد < ج 4 ص 183ـ184) و انحلال نخستین مجلس مبعوثان عثمانی به دست سلطان عبدالحمید در صفر 1295 (فاروغی ص 268 د. اسلام چاپ دوم همانجا).

در بارة چیستی تنظیمات نظرهای گوناگونی داده شده که از آن جمله است : اصلاحات مبتنی بر برنامة ملهم از اروپا ایجاد تغییرات اجباری فرهنگی تلاش برای شکل اروپایی دادن به دولت عثمانی اقدام برای جلب رضایت و رفتار دوستانة اروپا نسبت به ترکیه و جنبشی فرهنگی و اصلاح طلبانه به منظور زمینه سازی برای نزدیک کردن دنیای اسلام و جهان مسیحی به یکدیگر ( د. ا. ترک ج 11 ص 710). به نظر یتکین (ج 1 ص 182ـ183) موضوع تنظیمات سوق دادن ترکان به شاهراه تمدن نبود بلکه عبارت بود از تسهیل استثمار عثمانی به دست سرمایه داری اروپا. دولت مقتدر عثمانی در زمان برتری قدرت نظامی اش بر اروپا نیازی به اصلاحات نظام اداری و نظامی احساس نمی کرد اما از اواسط قرن دهم که در موضع تدافعی قرار گرفت و فروپاشی قلمرو و نظامات دولتی آن آغاز گردید ضرورت اصلاحات احساس شد و اقداماتی صورت گرفت که تنظیمات از مهمترین آنها بود (لوئیس ص 40).

جنبش اصلاحات را به دو دورة عمده می توان تقسیم کرد: در دورة اول اصلاحات بر گرفته از فرهنگ عثمانی بود و اصلاح مؤسسات دولتی را که به منظور احیای اقتدار دولت و خاتمه بخشیدن به آشفتگیها و تشنجها صورت می گرفت در گرو اجرای قوانین و مراعات سنن عثمانی می دانست ولی در دورة دوم با آشکار شدن برتری روزافزون کشورهای اروپایی و شکستها و عقب نشینیهای پیاپی حکومت عثمانی الهام گرفتن و گرته برداری از تمدن و نظامات اروپایی ضروری دانسته شد ( د.ا. ترک همانجا). پیمان کارلوویتس ــ که پس از شکست عثمانی از اتریش و هم پیمانانش در 1111/1699 بر آن دولت تحمیل شد ــ تنزل دولت عثمانی را آشکار کرد (هامر ـ پورگشتال ج 6 ص 678). این پیمان پیمانهای دیگری چون پیمان پاساروفچه / پاساروویتس (1131/1718) را به دنبال آورد ( رجوع کنید به پاساروفچه * ). پس از تن دادن دولت عثمانی به شرایط پیمانهای مذکور بود که عثمانیان ناگزیر از اعتراف به برتری اروپا در زمینه های گوناگون علمی و اقتصادی و اجتماعی و نظامی شدند و برای ادامة هستی خود را به آنان نیازمند یافتند (حائری ص 18). از آن پس اصلاحات غرب گرایانه ای صورت گرفت مانند «دورة لاله » ( رجوع کنید به لاله دوره * 1131ـ1143 رئیس نیا ج 3 ص 33ـ41) «نظام جدید * » در دورة سلطان سلیم سوم (حک : 1203ـ1222 رجوع کنید به د. ا. ترک ج 9 ص 309ـ 317 پاکالین ذیل cedit" â"Nizam- رئیس نیا ج 3 ص 42ـ 48) اصلاحات دورة محمود دوم (حک : 1223ـ1255 رجوع کنید به د. ا. ترک ج 7 ص 165ـ170) و در نهایت تنظیمات .

تمام این اصلاحات در دوران خود با چالشهای جدی روبرو شد. اصلاحات دورة لاله که با غربزدگی افراطی همراه بود به قیام پاترونا خلیل * و قتل داماد ابراهیم پاشا صدراعظم و تنی چند از درباریان و تخریب کاخهای مجلل انجامید و اصلاحات نظام جدید به قیام مصطفی قباقچی * و قتل سلطان سلیم سوم و انحلال مؤسسات نظام جدید منجر شد ( رجوع کنید به د.ا.د.ترک ذیل " âsyan I µâ"Kabak رئیس نیا ج 3 ص 39ـ41 45ـ46 حائری ص 91ـ94). چون پاترونا خلیل و قباقچی ــ که در رأس آن قیامها بودند ــ به ینی چری * وابسته بودند سلطان محمود دوم برای پیشبرد برنامة اصلاحات خود در ذیحجة 1241 پس از زمینه سازیهای لازم نهاد ینی چری را ــ که روزی نیرومندترین نهاد نظامی عثمانی بود و اینک اصلاحات نظامی و نوسازی ارتش را به ضرر موقعیت خود می دید و سنت گرایان در قیام علیه اصلاحات از آن بهره برداری می کردند ــ قلع وقمع کرد حادثه ای که در تاریخ عثمانی به «وقعة خیریه » معروف شد. وی پس از آن ارتشی به نام «عساکر منصورة محمودیه » بر اساس اصول جدید و باتوجه به تجارب نظام جدید تأسیس کرد و بدین وسیله امکان یافت که با سرکوبی اعیان و ملوک طوایف بر اقتدار دولت مرکزی بیفزاید و موانع را از سر راه اصلاحات بر دارد (یتکین ج 1 ص 76 80 لاموش ص 267). وی اصلاحات گوناگونی نیز در زمینة ایجاد مدارس و نهادهای اداری و نظامی جدید و برای دادن نظمی نو به دولت و جامعه انجام داد که در حقیقت مقدمة اصلاحات دورة تنظیمات به شمار می روند. این نظر وجود دارد که اساس تنظیمات در دورة سلطنت محمود دوم گذاشته شده و حتی کوتاه کردن ریش و جامة اروپایی پوشیدن محمود دوم را نقطة آغاز تنظیمات دانسته اند ( رجوع کنید به یتکین ج 1 ص 84) بنابراین تنظیمات به اعتباری ادامة اصلاحات دورة محمود دوم بوده است .